Echt kennisrijk onderwijs in groep 3? Zo pak je het aan!
Hoewel in groep 3 vaak met thema’s wordt gewerkt – bijvoorbeeld binnen de leesmethode – beperken die thema’s zich meestal tot één vakgebied. En als een methode al meerdere vakken aan een thema koppelt, is de verbinding tussen die vakken vaak ver te zoeken. Terwijl kennisrijk geïntegreerd onderwijs zo veel te bieden heeft – zeker in groep 3!
Veel, maar toch weinig
Je ziet het: Evi’s dag is gevuld met lessen over uiteenlopende onderwerpen. Een echte ontdekkingsreis! Toch knelt het. De lessen zijn los zand: elk onderwerp krijgt slechts een uur de aandacht. Daarna gaat de klas verder naar het volgende onderwerp. Hierdoor mist Evi samenhang tussen de informatie en blijft de kennis niet goed hangen. Hoe tackelen we dat probleem?
Een hoofd vol klittenband
Leren begint met het verzamelen van kennis. Elk stukje kennis in je hoofd werkt namelijk als klittenband voor nieuwe informatie.1 Door steeds nieuwe informatie aan dat klittenband te plakken, vormen zich in de hersenen netwerken van kennis en woorden die met elkaar samenhangen.
Bij Evi zie je dat ze weliswaar veel nieuwe informatie krijgt, maar dat het klittenband om deze kennis aan elkaar te plakken ontbreekt. Zonder een solide basis van algemene kennis is het voor Evi moeilijk om nieuwe concepten en woorden te begrijpen en te leren. Dat onderstreept het belang voor scholen om kennis op een samenhangende manier aan te bieden. Zo kunnen kinderen als Evi een rijk kennisnetwerk opbouwen.
Een vliegende start
Je geeft je klas een vliegende start door te kiezen voor kennisrijk geïntegreerd onderwijs. Dat houdt in dat je verschillende vakgebieden op een betekenisvolle manier samenbrengt rond een centraal thema. Zo kiest de juf van Evi voor het thema ‘Op stap’. Daarbij leren Evi en haar klasgenoten onder andere wat voor soorten uitjes en vakanties er zijn (mens & samenleving) en waar je moet zijn voor bekende uitstapjes in Nederland (aardrijkskunde). Ook leest de klas verhalen over feestdagen en vakanties (taal).
Foto ov-chipkaart: Shutterstock, Jarretera
De juf biedt haar groep 3 zo een rijke leeromgeving die verder gaat dan de traditionele vakgrenzen. Ze bouwt langdurig aan de kennis en woordenschat van haar leerlingen: eerst voorziet ze de klas van basiskennis over het thema – het klittenband – en vervolgens biedt ze steeds nieuwe stukjes kennis die aan dat klittenband blijven plakken. Zo breiden de kinderen hun kennis in iedere les verder uit.
Beter tekstbegrip
Bij kennisrijk geïntegreerd onderwijs bied je nieuwe woorden en begrippen niet incidenteel maar herhaaldelijk aan gedurende een langere periode, geïntegreerd in alle lessen rond het thema. Zo werk je niet slechts een uurtje per dag, maar de hele dag aan de taaldoelen van je klas. Dat bevordert niet alleen de woordenschat van je leerlingen, maar ook hun begrip van nieuwe informatie. Met een stevige basis kunnen kinderen namelijk steeds complexere informatie over het thema verwerken. Bij het thema ‘Op stap’ leren kinderen bijvoorbeeld niet alleen basiswoorden als ‘reis’, ‘trein’ en ‘park’, maar ook complexere concepten als ‘navigeren’ en ‘verdwalen’.
Deze diepgaande benadering heeft grote voordelen voor de kennisopbouw én de taalontwikkeling van kinderen. Onderzoek toont aan dat relevante achtergrondkennis essentieel is voor een beter tekstbegrip, wat het lezen van nieuwe teksten over een thema vergemakkelijkt.2 Naarmate de kennis van het thema in de klas groeit, kun je het niveau van zowel de lessen als de teksten dus stapsgewijs verhogen.
Leesmotivatie leidt tot leessucces
Een thematische aanpak maakt de teksten die kinderen lezen niet alleen relevant, maar ook interessant. Leerlingen snappen beter waaróm ze een tekst lezen: niet (alleen) om te leren lezen, maar om meer te weten te komen over het thema. Die intrinsieke motivatie draagt bij aan meer leesmotivatie en leesplezier. En die factoren zijn weer nauw verbonden met de leesvaardigheid van kinderen!
Gelijke kennis, gelijke kansen
Kennisrijk geïntegreerd onderwijs speelt een cruciale rol in het bevorderen van kansengelijkheid. Uit onderzoek blijkt namelijk dat kinderen die minstens vier jaar werkten met een kennisrijk curriculum aanzienlijk hoger scoorden op leesbegrip dan hun leeftijdsgenoten die werkten met een traditioneler curriculum.3 Opvallend is dat kinderen uit gezinnen met een lager inkomen dankzij het kennisrijk onderwijs zelfs zoveel vooruitgingen dat hun prestaties vergelijkbaar werden met die van kinderen uit gezinnen met een hoger inkomen. Het verschil in onderwijsprestaties van kinderen uit gezinnen met lage en hoge inkomens verdween dus!
Sterke start met Atlantis Start voor groep 3
Kennisrijk geïntegreerd onderwijs leidt tot meer leesbegrip én kansengelijkheid. Je kunt er dus niet vroeg genoeg mee beginnen! Met de nieuwe methode Atlantis Start – beschikbaar vanaf schooljaar 2025/2026 – kun je in groep 3 aan de slag met deze vernieuwende aanpak. Atlantis Start integreert alle taaldomeinen én een heel aantal andere vakgebieden rondom boeiende wereldoriënterende thema’s. Daarbij werk je met rijke en betekenisvolle teksten. Kinderen leren niet alleen lezen, maar ontdekken de hele wereld vanuit hun klaslokaal!
Wil jij als een van de eersten op de hoogte zijn van het nieuws rond Atlantis Start? Meld je dan nu aan voor de updates en mis niets van deze spannende ontwikkeling!
Bronnen
1 Kennis als klittenband op didactief.nl, geraadpleegd op 3 april 2024.
2 Vergroten en verdiepen van leesbegrip (zie met name de alinea ‘Achtergrondkennis aanbrengen en woordenschat uitbreiden’) op onderwijskennis.nl, geraadpleegd op 10 april 2024.
3 A Kindergarten Lottery Evaluation of Core Knowledge Charter Schools op edworkingpapers.com, geraadpleegd op 3 april 2024.
